الیاف کربن
یک ماده مرکب از الیاف با ،CF فیبر کربن، فیبر گرافیت و یا ضخامت 5 تا 10 میکرومتر قطر و عمدتا تشکیل شده از اتم های کربن می باشد. برخی از خواص الیاف کربن مانند سختی بالا، وزن کم، مقاومت شیمیایی بالا، میزان انبساط حرارتی پائین و مقاومت در برابر درجه حرارت بالا تا حد زیادی آن را نسبت به سایر مواد محبوب کرده است. البته این الیاف نسبت به الیاف مشابه ( مانند الیاف شیشه و پلاستیک ) نسبتاً گران تراند. الیاف کربن معمولاً با دیگر مواد ترکیب و به شکل کامپوزیت به کار می روند. هنگامی که با رزین پلاستیک ترکیب می شوند، پلیمر فیبر کربن تقویت شده تشکیل می دهند که به رایج به آن فیبر کربن گفته می شود، همان ترکیبی که در تنه دوچرخه از آن استفاده می شود. تجمع لایه های کربن و کیفیت ساخت آن در کنترل فشارهای پیچشی وارد به آن بسیار حائز اهمیت است. برخلاف مواد همگرا، مرکب الیاف کربن ماده ایست که به دست انسان ساخته شده که می تواند به نحوی ساخته شود تا ضمن حفظ تقریبی خاصیت های مکانیکی، تغییر شکلی کلی در ساختمان مواد تشکیل دهنده به وجود نیاورد. مرکب الیاف کربن به طور کامل ناهمگراست.
این بدین معنی است که در راستای رسیدن به سختی مورد نظر در هر نقطه از تنه، فقط کافیست مشخصه ها و زوایای ابتدایی تنه شکل بگیرد و سپس تنها کاری که باقی می ماند بهبود بخشیدن لایه های الیاف در آن نقطه از تنه است. نیازی به تغییرات ساختمانی مواد اولیه نیست. اما ایجاد تغییرات کافی بر روی تجمع لایه های کربن و پروسه ساخت آن بسیار پرهزینه است و در نتیجه نیاز به نگهداری مداوم دارد.
نگهداری فنی هیچ موادی مانند فیبر کربن نمی تواند حس خوب دوچرخه سواری را برای ما به ارمغان بیاورد. به علت خشکی تنه و انتقال خوب نیروی وارده پنجه رکاب، به چرخ ها و سیستم دنده این نوع تنه ها در بین دوچرخه سواران حرفه ای بسیار محبوب می باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که نسبت به تنه های آلومینیوم و فلزات دیگر نیاز به مراقبت های بیشتر و مستمری دارد. یکی از ابتدایی ترین ابزارهایی که هنگام کار با تنه های کربن مورد نیاز شماست ابزار اندازه گیری است. معمولاً در سایت تولید کننده برند Torquemeter ترکمتر دوچرخه تان و یا دفترچه راهنمای همراه دوچرخه میزان سفتی پیچ ها و بست ها گوشزد شده است که توجه به آن بسیار حائز اهمیت است.
به طور مثال پیچ هایی که برای نصب جای قمقمه روی بدنه دوچرخه مورد استفاده قرار می گیرند و یا بست سفت کننده میله زین که بر روی قسمت بالایی لوله زین قرار می گیرد باید به میزان خاصی سفت شوند.
تمیز کردن
شستشوی کربن با تمیز کننده های شیمیایی، فوم و ابر های سفت و سخت می تواند به کلی ساختار ساختمانی شیمیایی کربن را از بین برده و باعث پائین آمدن میزان مقاومت آن شود. بهترین راه شستشوی بدنه های کربن استفاده از آب به همراه کمی صابون می باشد ( ترجیحاً با دست و یا یک حوله بسیار نرم به بدنه دوچرخه شود ). ابتدا به آرامی گل های خشک شده و بزرگ را با استفاده از آب گرم از بین برده و سپس با استفاده از پارچه نرم، حوله های اسفنجی و یا برس های مویی بسیار نرم و آب کف ولرم شروع به شستشوی بدنه دوچرخه از بالا به پائین نمائید، به هیچ عنوان از فشار شلنگ و یا دستگاه های کارواش استفاده نکنید. پس از اتمام بدنه را با یک حوله نرم خشک کنید. اگر به تنه کربنتان اهمیت می دهید پس از اتمام این مراحل از واکس مخصوص کربن استفاده و تمامی سطوح را با آن بپوشانید.
مراقبت
در زیر نکاتی درباره نگهداری هرچه بهتر تنه کربن دوچرخه تان آورده شده است. با رعایت هرچه بهتر و بیشتر این نکات می توانید به عمر تنه تان افزوده و از خطرات احتمالی جلوگیری کنید :
- ابتدائی ترین و ساده ترین نکته در مراقبت، شاید پارک صحیح دوچرخه باشد، به نحوی که احتمال سقوط به پهلو و نقاط حساس را به دنبال نداشته باشد. به طور مثال تکیه دادن دوچرخه بی احتیاطانه ترین روش برای ثابت نگه داشتن آن است. پایه های نگهدارنده زمینی، جک های قامه و یا جک های تنه می توانند گزینه مناسب تری باشند.
- اگر هنگام شستشو به خراش های سطحی برخورد کردید ( خراش هایی که به لایه های عمیق فیبر کربن و رزین تنه دوچرخه شما نفوذ نکرده است، شاید ابتدائی ترین راه حل برای جلوگیری از ادامه این خراش ها و آسیب جدی به لایه های کربن تنه تان ( تا نشان دادن آن به متخصصین )، استفاده از لاک بیرنگ ناخن باشد. همراه داشتن آن توصیه می شود.
یک ماده مرکب از الیاف با ،CF فیبر کربن، فیبر گرافیت و یا ضخامت 5 تا 10 میکرومتر قطر و عمدتا تشکیل شده از اتم های کربن می باشد. برخی از خواص الیاف کربن مانند سختی بالا، وزن کم، مقاومت شیمیایی بالا، میزان انبساط حرارتی پائین و مقاومت در برابر درجه حرارت بالا تا حد زیادی آن را نسبت به سایر مواد محبوب کرده است. البته این الیاف نسبت به الیاف مشابه ( مانند الیاف شیشه و پلاستیک ) نسبتاً گران تراند. الیاف کربن معمولاً با دیگر مواد ترکیب و به شکل کامپوزیت به کار می روند. هنگامی که با رزین پلاستیک ترکیب می شوند، پلیمر فیبر کربن تقویت شده تشکیل می دهند که به رایج به آن فیبر کربن گفته می شود، همان ترکیبی که در تنه دوچرخه از آن استفاده می شود. تجمع لایه های کربن و کیفیت ساخت آن در کنترل فشارهای پیچشی وارد به آن بسیار حائز اهمیت است. برخلاف مواد همگرا، مرکب الیاف کربن ماده ایست که به دست انسان ساخته شده که می تواند به نحوی ساخته شود تا ضمن حفظ تقریبی خاصیت های مکانیکی، تغییر شکلی کلی در ساختمان مواد تشکیل دهنده به وجود نیاورد. مرکب الیاف کربن به طور کامل ناهمگراست.
این بدین معنی است که در راستای رسیدن به سختی مورد نظر در هر نقطه از تنه، فقط کافیست مشخصه ها و زوایای ابتدایی تنه شکل بگیرد و سپس تنها کاری که باقی می ماند بهبود بخشیدن لایه های الیاف در آن نقطه از تنه است. نیازی به تغییرات ساختمانی مواد اولیه نیست. اما ایجاد تغییرات کافی بر روی تجمع لایه های کربن و پروسه ساخت آن بسیار پرهزینه است و در نتیجه نیاز به نگهداری مداوم دارد.
نگهداری فنی هیچ موادی مانند فیبر کربن نمی تواند حس خوب دوچرخه سواری را برای ما به ارمغان بیاورد. به علت خشکی تنه و انتقال خوب نیروی وارده پنجه رکاب، به چرخ ها و سیستم دنده این نوع تنه ها در بین دوچرخه سواران حرفه ای بسیار محبوب می باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که نسبت به تنه های آلومینیوم و فلزات دیگر نیاز به مراقبت های بیشتر و مستمری دارد. یکی از ابتدایی ترین ابزارهایی که هنگام کار با تنه های کربن مورد نیاز شماست ابزار اندازه گیری است. معمولاً در سایت تولید کننده برند Torquemeter ترکمتر دوچرخه تان و یا دفترچه راهنمای همراه دوچرخه میزان سفتی پیچ ها و بست ها گوشزد شده است که توجه به آن بسیار حائز اهمیت است.
به طور مثال پیچ هایی که برای نصب جای قمقمه روی بدنه دوچرخه مورد استفاده قرار می گیرند و یا بست سفت کننده میله زین که بر روی قسمت بالایی لوله زین قرار می گیرد باید به میزان خاصی سفت شوند.
تمیز کردن
شستشوی کربن با تمیز کننده های شیمیایی، فوم و ابر های سفت و سخت می تواند به کلی ساختار ساختمانی شیمیایی کربن را از بین برده و باعث پائین آمدن میزان مقاومت آن شود. بهترین راه شستشوی بدنه های کربن استفاده از آب به همراه کمی صابون می باشد ( ترجیحاً با دست و یا یک حوله بسیار نرم به بدنه دوچرخه شود ). ابتدا به آرامی گل های خشک شده و بزرگ را با استفاده از آب گرم از بین برده و سپس با استفاده از پارچه نرم، حوله های اسفنجی و یا برس های مویی بسیار نرم و آب کف ولرم شروع به شستشوی بدنه دوچرخه از بالا به پائین نمائید، به هیچ عنوان از فشار شلنگ و یا دستگاه های کارواش استفاده نکنید. پس از اتمام بدنه را با یک حوله نرم خشک کنید. اگر به تنه کربنتان اهمیت می دهید پس از اتمام این مراحل از واکس مخصوص کربن استفاده و تمامی سطوح را با آن بپوشانید.
مراقبت
در زیر نکاتی درباره نگهداری هرچه بهتر تنه کربن دوچرخه تان آورده شده است. با رعایت هرچه بهتر و بیشتر این نکات می توانید به عمر تنه تان افزوده و از خطرات احتمالی جلوگیری کنید :
- ابتدائی ترین و ساده ترین نکته در مراقبت، شاید پارک صحیح دوچرخه باشد، به نحوی که احتمال سقوط به پهلو و نقاط حساس را به دنبال نداشته باشد. به طور مثال تکیه دادن دوچرخه بی احتیاطانه ترین روش برای ثابت نگه داشتن آن است. پایه های نگهدارنده زمینی، جک های قامه و یا جک های تنه می توانند گزینه مناسب تری باشند.
- اگر هنگام شستشو به خراش های سطحی برخورد کردید ( خراش هایی که به لایه های عمیق فیبر کربن و رزین تنه دوچرخه شما نفوذ نکرده است، شاید ابتدائی ترین راه حل برای جلوگیری از ادامه این خراش ها و آسیب جدی به لایه های کربن تنه تان ( تا نشان دادن آن به متخصصین )، استفاده از لاک بیرنگ ناخن باشد. همراه داشتن آن توصیه می شود.
- درست است که فیبر کربن تحمل حرارتی بالایی دارد ولی قرار گرفتن طولانی مدت زیر نور خورشید می تواند به آن آسیب وارد کند ( به دلیل اشعه های مختلف که در نور خورشید وجود دارد). دوچرخه را کنار رادیاتور رها نکنید.
- اگر در محیط های مرطوب و یا در حاشیه دریا و اقیانوس زندگی می کنید، شاید نیاز به مراقبت بیشتری از تنه کربن تان دارید. چراکه نمک و رطوبت موجود در هوا صدمات جبران ناپذیری را به تنه فیبر کربن شما وارد خواهد کرد.
هنگام استفاده از رک ها ( باربند دوچرخه ) نباید از باربند هایی که به لوله های اصلی دوچرخه متصل می شوند استفاده کنید، چراکه این رک ها فشار را در یک نقطه متمرکز می کنند که این برای کربن خطرناک است. بهتر است از رک هایی که به وسیله دوشاخ و چرخ، به دوچرخه متصل می شوند استفاده شود.
- در صورت جابجایی و مسافرت دسته جمعی ( تورهای دوچرخه سواری ) با وسایلی مانند وانت یا کامیونت، به هیچ عنوان نگذارید تنه دوچرخه تان با بدنه دیگر دوچرخه ها و یا بدنه ماشین حمل برخورد کند. هنگام استفاده از باربند ها نیز حواستان باشد که بست ها و طناب های آن را بیش از حد سفت نکنید و حتی المقدور روی قسمت هایی از تنه که با باربند درگیر است فوم یا پارچه ای نرم بیاندازید. لوله زنجیر ها و مواد بپوشانید تا از ضربه های زنجیر در امان بماند و دچار خراش های کوچک نشود.
- اگر در محیط های مرطوب و یا در حاشیه دریا و اقیانوس زندگی می کنید، شاید نیاز به مراقبت بیشتری از تنه کربن تان دارید. چراکه نمک و رطوبت موجود در هوا صدمات جبران ناپذیری را به تنه فیبر کربن شما وارد خواهد کرد.
هنگام استفاده از رک ها ( باربند دوچرخه ) نباید از باربند هایی که به لوله های اصلی دوچرخه متصل می شوند استفاده کنید، چراکه این رک ها فشار را در یک نقطه متمرکز می کنند که این برای کربن خطرناک است. بهتر است از رک هایی که به وسیله دوشاخ و چرخ، به دوچرخه متصل می شوند استفاده شود.
- در صورت جابجایی و مسافرت دسته جمعی ( تورهای دوچرخه سواری ) با وسایلی مانند وانت یا کامیونت، به هیچ عنوان نگذارید تنه دوچرخه تان با بدنه دیگر دوچرخه ها و یا بدنه ماشین حمل برخورد کند. هنگام استفاده از باربند ها نیز حواستان باشد که بست ها و طناب های آن را بیش از حد سفت نکنید و حتی المقدور روی قسمت هایی از تنه که با باربند درگیر است فوم یا پارچه ای نرم بیاندازید. لوله زنجیر ها و مواد بپوشانید تا از ضربه های زنجیر در امان بماند و دچار خراش های کوچک نشود.
- فراموش نکنید همیشه باید دنده های عقب و جلو تنظیم باشد، زیرا در صورت تنظیم نبودن و یا عدم نرمی و کارایی مناسب شانژمان، زنجیر گیر کرده و با ادامه رکاب زنی و یا فشار آوردن پاره شده و تنه شما را زخمی و در مواقعی حتی بشکند.
- برای رنگ کردن و یا لکه گیری به هیچ وجه از سمباده و یا محلول های رنگ بر استفاده نکنید چون باعث جدا شدن فیبر کربن از رزین آن خواهد شد و تنه آسیب جدی خواهد دید.
- هنگام جا زدن توپی تنه و یا تبدیل آن از گریس مخصوص استفاده کنید تا در زمان تعویض های بعدی به تنه آسیبی وارد نشود. هنگام برش و سایز کردن لوله زین از تیغه مخصوص کربن و ابزار راهنمای تیغه برش استفاده کنید. بهتر است اطراف محل برش را با نواری ببندید. زمان جا زدن کاسه دوشاخ نیز تمام قسمت های داخلی را گریس کاری کنید.
- هنگام پرش با دوچرخه اگر فرود نرم و نرمالی داشتید که مشکلی نیست و لی اگر تنه کربنتان پس از یک فرود سخت و غیرمنتظره دچار آسیب دیدگی شد و صداهای غیرمعمولی از آن شنیدید، بلافاصله پس از حادثه آغاز چک کردن تمامی نقاط تنه ضروری می باشد. به دنبال هرگونه ترک، شکستگی و یا خرد شدن بگردید.
اگر ضربه بسیار شدید باشد حتی می تواند کربن را سوراخ کرده باشد، پس بسیار مراقب باشید و تمام دقت خود را به خرج دهید.
در صورتی که به هرکدام از موارد فوق برخورد کردید تا زمان نشان دادن دوچرخه تان به یک تکنسین خبره به هیچ عنوان مجدداً از دوچرخه استفاده نکنید. چرا که با تنه های کربن پس از این خراش ها و شکستگی ها به کلی خاصیت خود را از دست داده و جان شما را به مخاطره خواهند انداخت.
- هنگام تعمیر و استفاده از استند های نگهدارنده، به هیچ عنوان بست این استند ها را به تنه دوچرخه متصل نکنید، سعی کنید از میله زین استفاده و اگر لوله زینتان نیز از جنس کربن است از خود زین، دوچرخه را از استند آویزان و با بست آن را محکم کنید.
- برای رنگ کردن و یا لکه گیری به هیچ وجه از سمباده و یا محلول های رنگ بر استفاده نکنید چون باعث جدا شدن فیبر کربن از رزین آن خواهد شد و تنه آسیب جدی خواهد دید.
- هنگام جا زدن توپی تنه و یا تبدیل آن از گریس مخصوص استفاده کنید تا در زمان تعویض های بعدی به تنه آسیبی وارد نشود. هنگام برش و سایز کردن لوله زین از تیغه مخصوص کربن و ابزار راهنمای تیغه برش استفاده کنید. بهتر است اطراف محل برش را با نواری ببندید. زمان جا زدن کاسه دوشاخ نیز تمام قسمت های داخلی را گریس کاری کنید.
- هنگام پرش با دوچرخه اگر فرود نرم و نرمالی داشتید که مشکلی نیست و لی اگر تنه کربنتان پس از یک فرود سخت و غیرمنتظره دچار آسیب دیدگی شد و صداهای غیرمعمولی از آن شنیدید، بلافاصله پس از حادثه آغاز چک کردن تمامی نقاط تنه ضروری می باشد. به دنبال هرگونه ترک، شکستگی و یا خرد شدن بگردید.
اگر ضربه بسیار شدید باشد حتی می تواند کربن را سوراخ کرده باشد، پس بسیار مراقب باشید و تمام دقت خود را به خرج دهید.
در صورتی که به هرکدام از موارد فوق برخورد کردید تا زمان نشان دادن دوچرخه تان به یک تکنسین خبره به هیچ عنوان مجدداً از دوچرخه استفاده نکنید. چرا که با تنه های کربن پس از این خراش ها و شکستگی ها به کلی خاصیت خود را از دست داده و جان شما را به مخاطره خواهند انداخت.
- هنگام تعمیر و استفاده از استند های نگهدارنده، به هیچ عنوان بست این استند ها را به تنه دوچرخه متصل نکنید، سعی کنید از میله زین استفاده و اگر لوله زینتان نیز از جنس کربن است از خود زین، دوچرخه را از استند آویزان و با بست آن را محکم کنید.
نظرات